Spartans! What is your profession?!

Film „300″ będący adaptacją komiksu Franka Millera (autora m.in. Sin City) wywołał wśród części historyków duże oburzenie. Krytykowano „300” za przeinaczanie historii. Lista zarzutów stawianych filmowi jest długa, ale nie mam zamiaru tutaj tych kwestii roztrząsać. Przeciwnicy „300” zapominają, że nie jest to ekranizacja „Dziejów” Herodota, ale komiksu fantasy.

Zamiast złorzeczyć na dziwacznych Nieśmiertelnych i stroje sado-maso Spartan, należałoby raczej zadać pytanie, ile w tej produkcji jest nawiązań do antycznych źródeł? A jest ich całkiem sporo. W niniejszym wpisie skupie się na jednej scenie, która wyraźnie została zainspirowana fragmentem „Podstępów wojennych” Poliajnosa .

Jednym z moich ulubionych momentów w filmie (oczywiście zaraz po This is Sparta!!!) jest scena, kiedy Leonidas udowadnia Daxosowi, wodzowi Arkadyjczyków, że ma więcej żołnierzy.

Scena jest inspirowana wydarzeniem z historii Sparty przytaczanym w dziełach Plutarcha i Poliajnosa. Wspomniany passus nie dotyczył Leonidasa, ale innego spartańskiego króla – Agesilaosa II, który w trakcie wyprawy wojennej do Beocji spotkał się z opozycją sprzymierzeńców, niezadowolonych, że główny ciężar prowadzenia wojny spoczywa na ich barkach.

Wówczas Agesilaos postanowił dowieść sprzymierzeńcom, że są w błędzie. Sposób, którego użył Spartanin znalazł się w spisie podstępów wojennych przytaczanych w dziele Poliajnosa. Tak tę scenę opisują antyczne źródła:

„Sprzymierzeńcy wyrzucali Lacedemończykom: „My wystawiamy do walki licznych żołnierzy, Spartanie niewielu”. Agesilaos rozkazał, aby Lakończycy i sprzymierzeńcy osobno zasiedli na równinie. Obie grupy to uczyniły, a wtedy herold zakrzyknął: „Niech wstaną garncarze!” Po stronie sprzymierzeńców podniosło się niemało ludzi. „Teraz wy, kowale!”. Znów wstało wielu. „Teraz cieśle!”. Podniosło się jeszcze więcej. I tak wzywał po kolei rzemieślników i robotników, toteż wkrótce powstali niemal wszyscy sprzymierzeni, spośród Lacedemończyków natomiast ani jeden – bowiem nie wolno im było uprawiać żadnego z tych najemnych zawodów. W taki oto sposób sprzymierzeńcy zostali pouczeni, jak bardzo przewyższają ich liczebnie żołnierze lakońscy. – Poliajanos „Podstępy wojenne, II 1.7.

Jak widać błyskotliwość Agesilaosa II znalazła uznanie w oczach zarówna Franka Millera, jak i scenarzystów filmu, którzy w zmienionej formie wykorzystali ten motyw w swych dziełach.

„A jeśli dobra sztuka, oklaski dajcie

i razem wszyscy radość nam swą okażcie”

W starożytności aktorzy tymi słowami kończyli występy na scenie. Czasy się zmieniły, a wraz z nimi metody wyrażania opinii, więc jeśli powyższy artykuł przypadł Wam do gustu nie musicie dawać oklasków; swą sympatię możecie okazać w inny sposób – obserwując Antyczny.blog i udostępniając tworzone przeze mnie treści na Twiterze i Facebooku lub zapisując się do poniższego newslettera.