Diogenes i Aleksander Wielki

Aleksander zapytał Diogenesa, czy może coś dla niego zrobić. Diogenes poprosił, aby nie zasłaniał mu słońca. Spotkanie króla z filozofem przeszło do legendy.

Po zamordowaniu króla Macedonii – Filipa II, jego następcą został syn Aleksander, wówczas jeszcze nie Wielki, człowiek, którego nie trzeba przedstawiać nikomu. Nowy król udał się do Koryntu, gdzie został ogłoszony wodzem naczelnym Grecji w planowanej wojnie przeciw Persji.

Diogenes z Synopy

Z pobytem Aleksandra w Koryncie związana jest anegdota dotycząca spotkania króla ze sławnym cynikiem Diogenesem z Synopy. Diogenes był postacią wyjątkowo malowniczą, pochodził z greckiego miasta Synopa leżącego nad Morzem Czarnym. Wedle jednej wersji został wygnany z Synopy za podrabianie monety. Diogenes zakotwiczył wówczas na dłużej w Atenach, gdzie został uczniem Antystenesa, który głosił naukę o potrzebie powrotu do życia zgodnego z naturą. Diogenes wiódł życie pełne skandali i przygód – w czasie jednej z morskich podróży został porwany przez piratów i sprzedany pewnemu mieszkańcowi Koryntu, gdzie osiadł na stałe.

Kongres w Koryncie

Według relacji Plutarcha po proklamowaniu przez kongres Hellenów wojny przeciw Persji, w której dowództwo nad armią otrzymał król Macedonii, przychodziło do Aleksandra wielu znanych polityków i uczonych. Króla dziwiło, że nie ma wśród nich filozofa cynickiego Diogenesa. Ostatecznie Aleksander sam postanowił pofatygować się do ekstrawaganckiego filozofa.

Cynik kontra król

Macedończyk w towarzystwie świty udał się w kierunku Kranejonu, przedmieść Koryntu, gdzie natknął się na Diogenesa. Cynik wygrzewał się w słońcu, leżąc na beczce. Zawiązała się wówczas krótka rozmowa, która przeszła do historii. „Król pozdrowił go [Diogenesa] i przemówił doń pytając, czy ma jakieś życzenie. A mędrzec na to: „Owszem, nie zasłaniaj mi słońca”.

Świta Aleksandra zareagowała śmiechem na tak niespodziewaną i zuchwałą ripostę. Postawa filozofa zrobiła duże wrażenie na królu, który miał stwierdzić: „A jednak ja, gdybym nie był Aleksandrem, chciałbym być Diogenesem”.

Piękna legenda

Niestety, najprawdopodobniej jest to historia apokryficzna. Zdaniem prof. Krzysztofa Nawotki mogła zostać wymyślona przez ucznia Diogenesa, cynika Onesikritosa, który służył Aleksandrowi Wielkiemu jako sternik. Anegdota ta zyskała jednak wielką sławę w starożytności, w literaturze antycznej wspominana była aż 22 krotnie. Obok Plutarcha przytacza ją między innymi Diogenes Laertios w „Żywotach i poglądach sławnych filozofów”.

Skoro już jesteśmy przy Laertiosie to podaje on jeszcze jedną historyjkę związaną z domniemanym spotkaniem cynika i króla. Otóż „Gdy Aleksander stanął koło niego [Diogenesa] mówiąc: „Czy się mnie nie boisz?” – Diogenes zapytał: „A czym jesteś? Czymś dobrym czy czymś złym? Gdy zaś Aleksander odpowiedział: „Czymś dobrym”, Diogenes odparł; „Czemuż więc miałbym się bać tego, co dobre?”. I w tym przypadku nie można brać tej anegdoty na serio.

Jeśli wierzyć Plutarchowi, zarówno Diogenes jak i Aleksander zmarli w tym samym 323 roku p.n.e. Opowieść o ich domniemanym spotkaniu jednak wciąż żyje i ma się dobrze.

Ostatnie 48 godzin sprzedaży książki „Ptolemeusze i Rzym. Przyjaźń czy zależność”. Nie starć szansy!

Książkę „Ptolemeusze i Rzym. Przyjaźń czy zależność” można zamawiać wyłącznie do końca czerwca. Wydrukowanych zostanie tylko tyle egzemplarzy, ile było zamówień. Książkę można kupić na stronie Wydawnictwa Atryda.

Przeczytaj fragment książki – Eleusis – początek protektoratu rzymskiego nad Egiptem?

Bibliografia:

Źródła

Plutarch z Cheronei, Aleksander, w: „Żywoty sławnych mężów”, tom I, przeł. M. Brożek, Wrocław 2004.

Plutarch, „Moralia”.

Diogenes Laertios, „Żywoty i poglądy sławnych filozofów”.

Opracowania

Krzysztof Nawotka, „Aleksander Wielki”, Wrocław 2007.