Pierwszego października 331 roku p.n.e na równinie w pobliżu Gaugameli starły się armie Aleksandra Wielkiego i perskiego Króla Królów, Dariusza III. Mimo znaczącej przewagi liczebnej wojsk Achemenidy zwycięstwo odnieśli Macedończycy. Bitwa pod Gaugamelą, znana też w historiografii jako bitwa pod Arabelą, była największym zwycięstwem w karierze Aleksandra Wielkiego. Król Macedonii gromiąc armię perską, otworzył sobie drogę do podboju całego imperium Achemenidów.
Ten niezwykle ciekawy temat podjął profesor Edward Dąbrowa, w książce zatytułowanej „Gaugamela 331 p.n.e”, wydanej w serii Historyczne Bitwy. Książka doczekała się dwóch wydań.Pierwszego w 1988 roku jeszcze pod egidą Wydawnictwa Ministerstwa Obrony Narodowej (charakterystyczne białe okładki), i drugiego, w 2010 roku pod szyldem Wydawnictwa Bellona. W drugim wydaniu wprowadzono kosmetyczne zmiany – dodano kilka pozycji do bibliografii i przeniesiono plan bitwy na koniec książki. Zmian w tekście głównym nie zauważyłem.
„Gaugamela 331 p.n.e” podzielona została na sześć rozdziałów. W pierwszym autor zarysowuje tło polityczne poprzedzające wojnę. Profesor sporo miejsca poświęca osobie Filipa II, który położył fundamenty pod przyszłe sukcesy syna. Drugi rozdział skupia się na działaniach wojennych Aleksandra w pierwszej fazie wyprawy na Wschód, czytelnik zapozna się z przebiegiem bitwy nad rzeką Granik, operacjom Aleksandra III w Azji Mniejszej, bitwie pod Issos, i zdobyciu Gazy. Trzeci rozdział zaczyna się od opisu zajęcia Egiptu przez armie macedońską i przygotowaniami do ostatecznej rozprawy z Królem Królów. Kolejny rozdział poświęcony został wojskowości obu walczących stron. Przedostatni zawiera dokładny opis tytułowej bitwy. Książkę prof. Dąbrowa kończy bardzo zwięzłym podsumowaniem skutków jakie niosło ze sobą zwycięstwo Aleksandra Wielkiego nad Królem Królów, Dariuszem III.
Recenzowana praca słusznie zaliczana jest do grupy najlepszych książek z serii Historyczne Bitwy. Merytorycznie prezentuje bardzo wysoki poziom i mimo upływu lat wciąż pozostaje wartościowym źródłem wiedzy. Tytułowa bitwa została opisana w sposób wyczerpujący i bardzo plastyczny, autor podaje ordre de bataille walczących stron, liczebność armii przeciwników i przypuszczalne straty.
Nie oznacza to że autor nie uniknął pewnych drobnych błędów. Na stronie 39 czytamy że w czasie przeprawy do Azji Mniejszej na Aleksandra czekała flota złożona ze 160 statków, biorąc pod uwagę że były to jednostki wojenne wypadałoby użyć słowa – okręty. Na 44 stronie przy okazji opisu bitwy nad Granikiem profesor idąc za Arrianem podaje liczbę wojsk najemnych walczących po perskiej stronie na 20 tysięcy. Kwestie liczebności najemników w armii satrapów poruszali Peter Green i Krzysztof Nawotka, dochodząc do wniosku, że podana przez Arriana liczba greckich najemników jest przesadzona, i że stanowili oni znacznie mniejszą cześć piechoty jaką dysponowali perscy dowódcy.
Inną słabością książki jest pobieżne potraktowanie przez autora kwestii oblężeń Halikarnasu, Tyru i Gazy. Czytelnik zainteresowany tymi wydarzeniami będzie musiał uzupełnić wiedzę w innym miejscu. Szkoda też że nie poświęcono nieco więcej miejsca perskim planom wojennym przed bitwą pod Issos, ścierały się wówczas różne koncepcje prowadzenia kampanii, a dyskusje w perskim obozie były tak zacięte, że Charidemos, ateński wódz w służbie Króla Królów przypłacił życiem podważanie odwagi perskich arystokratów.
Podsumowując „Gaugamela 331 p.n.e” nie jest co prawda pełną i wyczerpującą monografią opisującą działania Aleksandra Wielkiego na Wschodzie, stanowi jednak doskonały punkt wyjścia dla kogoś, kto pragnie rozpocząć zgłębianie wiedzy na temat podboju Persji. Książka napisana jest w bardzo przystępny sposób, jednocześnie bardzo fachowo, w oparciu o szeroką literaturę przedmiotu. Zamieszczenie licznych przypisów umożliwia czytelnikowi zlokalizowanie interesujących go fragmentów źródeł.
Gorąco polecam!
Ocena: 5/6
Jesteś zainteresowany kupnem? – możesz to zrobić klikając w poniższy link afiliacyjny. Dokonując za jego pośrednictwem zakupu zapewnisz mi niewielką prowizję, tym samym przyczynisz się do rozwoju strony.
Metryka książki:
Autor: Edward Dąbrowa
Tytuł: Gaugamela 331 p.n.e
Wydawnictwo: Bellona
Rok wydania: 2010
Seria: Historyczne bitwy
ISBN: 978-83-11-11821-8
Ilość stron:168
„A jeśli dobra sztuka, oklaski dajcie
i razem wszyscy radość nam swą okażcie”
W starożytności aktorzy tymi słowami kończyli występy na scenie. Czasy się zmieniły, a wraz z nimi środki wyrażania opinii, więc jeśli powyższy artykuł przypadł Wam do gustu nie musicie dawać oklasków; swą sympatię możecie okazać w inny sposób – obserwując Antyczny.blog i udostępniając tworzone przeze mnie treści na Twiterze i Facebooku lub zapisując się do poniższego newslettera.
antyczny.blog 